Gisteren stuurde ik je een brief. Omdat ik toch heel benieuwd ben naar hoe jullie dagelijks leven er vóór de oorlog uitzag, ben ik verder gaan zoeken over wie jullie waren en vooral hoe jullie leven was. Vandaar deze tweede brief.
Jullie waren duidelijk een Amsterdamse familie. Ik lees dat jullie als familie allemaal dichtbij elkaar woonden: Eerste van de Helststraat, Tweede van der Helststraat, Eerste Jan van der Heijdenstraat, Meerhuizenstraat. Alleen je zoon Elias is met zijn vrouw Gretha en jullie kleinzoons Benny en Freddie naar Haren in Groningen vertrokken. Ik zie grote verjaardagen voor me, veel onderling geloop, gezelligheid en af en toe onenigheid.
Er staat op dat internet ook een foto in zwart-wit van een familiefeest van jullie – tegenwoordig hebben we foto’s in kleur. Jij en je man Benjamin zitten bijna in het midden. Het was het feest in 1941 of 1942 voor de bruiloft van een van jullie kinderen – ergens staat dat het de trouwfoto is van Frederika Blocq-Worms en dat zij getrouwd is op 10 maart 1942, maar weer ergens anders staat 1941. Jullie staan met 23 mensen op de foto, de tafel was chique gedekt met een wit tafellaken, bestek en borden voor de verschillende gangen van het diner, er staat een fles wijn en meerdere bossen bloemen op de tafel. Jullie zitten en staan er omheen voor de foto. De gezichten een beetje stijf en lacherig, zoals dat gaat voor de foto.
Ook heb ik gelezen dat je man een grossierderij in kousen en sokken had en een vaste plek op de Albert Cuypmarkt. Uit het legitimatiebewijs van de Dienst Marktwezen lijkt het of je man op maandagen op de Westerstraat stond. Volgens mij heeft hij dit in ieder geval sinds 1925 gedaan, maar het is wat moeilijk te lezen, dus misschien ook daarvoor al. Hij was dus echt een marktkoopman. En zo te zien kwam hij er de familie tegen. Ik begrijp dat de man van je zus Benvenida ook op de markt stond, op maandagen aan de Westerstraat. Er staat niet bij wat hij precies verkocht. Er staat “ongeregeld”, maar dat staat bij je eigen man ook.
Ik lees dat je broer Daniël heeft gewerkt als coupeur en je broer Joseph als winkelier. Je broer Joseph had ook een legitimatiebewijs van de Dienst Marktwezen. Ik lees dat hij in de stoffen zat en op de Albert Cuypstraat 133 stond op maandagen en zaterdagen – misschien staat er “maandag tm zaterdag”, het is moeilijk te lezen. Het is nu een dagelijkse markt, behalve op zondag, misschien toen ook. De Albert Cuypmarkt is er dus nog steeds en nog net zo levendig als toen. Het is zelfs heel druk. Vis, vlees, groenten, planten, bloemen, een aantal kleding kramen, tassen, portemonnees, stoffen, maar nu ook baklava en Turks brood, empenada’s uit Latijns-Amerika, wafels met hazelnootpasta (je ziet ze tegenwoordig in de hele stad).
Wij hebben onze gordijnen van een winkel aan de Albert Cuyp. Niet ver van nummer 133. We zijn heel tevreden over die winkel. Goede hulp bij het uitkiezen van de stof en goed en redelijk snel gemaakt.
Er is nog een grappige foto van je broers Daniël en Joseph en hun vrouwen, waarin ze in klederdracht staan. Ik weet niet van welk dorp of gebied de klederdracht is, maar ze hadden duidelijk pret met elkaar.
Je andere zwager, van je zus Esther, was stoffeerder en is heel jong overleden. In 1918 toen hij 26 jaar was. Je zus bleef achter met twee kleine kinderen van vier en één jaar. Maar dat wist je al. Een verdrietige tijd.
De buurt is veranderd. Ik denk dat de kant van jullie huizen nog hetzelfde is, maar aan de overkant is een hele nieuwe buurt gekomen en een heel groot Japans hotel met 23 verdiepingen (geen 13e etage, want dat brengt ongeluk). Deze is alweer bijna twee keer zo hoog als De Wolkenkrabber aan wat jullie toen het Daniël Willinkplein noemden, nu het Victorieplein. Jullie huis staat nu tegenover een pompstation, ik heb niet kunnen vinden of er toen al een pompstation was. De wijk tegenover is in de jaren ’80 helemaal vernieuwd.
De namen van de grote straten in Zuid zijn na de oorlog veranderd. Je weet ongetwijfeld nog wel dat de Duitse Wehrmacht in mei 1940 over de Berlagebrug en (toen) de Amstellaan de stad binnentrok. In mei 1945 volgden de Canadezen deze route en werd Nederland bevrijd. Jullie hadden de Amstellaan, de Noorder Amstellaan en de Zuider Amstellaan. Na de Tweede Wereldoorlog werden dat de Stalinlaan, de Churchilllaan en de Rooseveltlaan. De presidenten die de overwinning op de Duisters aanvoerden, hebben zo in Amsterdam hun plek gekregen. En, niet onbelangrijk, het Daniël Willinkplein werd het Victorieplein.
In 1956 is er in Hongarije een opstand tegen Stalin hardhandig en wreed neergeslagen. Toen is de Stalinlaan omgedoopt in de Vrijheidslaan. En weer later is de Rivierenlaan die je in jouw tijd nog had, gewijzigd in de President Kennedylaan, de naam van een Amerikaanse president die in 1963 is vermoord.
Ik hoop dat ik met deze brief je een beetje tot leven heb kunnen brengen door te vertellen over jullie gezin in veiligere tijden, dat jullie een gewoon gezin in Amsterdam waren, met veel familieleden, wat jullie deden in het dagelijks leven, de feesten, de pret en het ‘normale’ verdriet dat bij het leven hoort – het verlies van je zwagers en je moeder.
Lieve groet, Geneviève
Informatie en foto’s afkomstig van:
https://www.joodsmonument.nl/nl/page/163482/henriette-charlotte-blocq-brandon
Toontje doet aan kunst & cultuur 